Kultury Dawnej Rzeczypospolitej - Żydzi polscy .

BRMTvonUngern

W Leżajsku obchody 229. rocznicy śmierci cadyka Elimelecha

Ok. pięciu tysięcy Żydów z Europy, Ameryki Północnej i Izraela spodziewanych jest w najbliższych dniach w Leżajsku przy grobie cadyka Elimelecha Weissbluma, współtwórcy chasydyzmu, w 229. rocznicę jego śmierci.

Pierwsi pielgrzymi przybyli w czwartek; ostatnie grupy wyjadą w niedzielę.

Jak wyjaśnił Henryk Ślanda z Fundacji Chasydów Leżajsk-Polska, Żydzi, którzy przybędą w piątek przed zachodem słońca, pozostaną na miejscu, ze względu na rozpoczynający się szabat. Według niego będzie to ok. 200-300 chasydów; Leżajsk opuszczą w sobotę wieczorem.

Przyjeżdżający do Leżajska chasydzi uczestniczą w nocnych modlitwach przed grobowcem cadyka, tzw. ohelem. Proszą go o uzdrowienia, pomyślność dla dzieci i powodzenie w interesach; swoje życzenia zapisują na karteczkach zwanych kwitełe. Wierzą, że cadyk w rocznicę śmierci zstępuje z nieba i zabiera do Boga ich prośby.

Modlitwom przy ohelu towarzyszą tradycyjne tańce i śpiewanie psalmów. Przed modlitwą chasydzi obmywają się w mykwie. Modlitwy i obrzędy trwają dwie, trzy godziny. Uczestniczą w nich także kobiety zbierające się w osobnym, specjalnie wydzielonym pomieszczeniu, znajdującym się również na kirkucie.

Po zakończonych modłach Żydzi jedzą koszerny posiłek, składający się m.in. ze stosownie przyrządzonego mięsa wołowego, ryb, jajek, owoców i warzyw.

Święto rocznicy śmierci cadyka Elimelecha jest ruchome; reguluje to kalendarz żydowski. Przyjazdy pielgrzymów każdego roku przypadają w innych terminach, ale najczęściej w marcu.

Dla chasydów Leżajsk, wraz z grobem cadyka Elimelecha, jest jednym z najświętszych miejsc na świecie. Przybywają tu nie tylko w rocznice jego śmierci, ale też z okazji różnych świąt żydowskich oraz w trakcie prywatnych pielgrzymek i wycieczek po Polsce.

Elimelech Weissblum był jednym z trzech najbardziej znanych cadyków dawnej Polski. Zasłynął jako uzdrowiciel dusz i ciał oraz jako najbardziej aktywny głosiciel chasydyzmu - buntowniczego nurtu religijno-mistycznego w judaizmie.

Ruch ten narodził się w latach 30. XVIII wieku na Ukrainie i obszarach Polski południowo-wschodniej. Głosił, że Bogu można służyć nie tylko przez wypełnianie prawa i modlitwę, ale także przez codzienne obowiązki.

Leżajsk, zamieszkiwany przez bardzo liczną społeczność żydowską, do drugiej wojny światowej należał do głównych ośrodków chasydyzmu na ziemiach polskich. Tradycja odwiedzania grobu cadyka Elimelecha odżyła ponownie w latach 70. ubiegłego wieku.

...

Chasydyzm to judaizm po sarmacku . Niezwykle oryginalna kultura .

BRMTvonUngern

Synagogi dawnej Polski na obrazach Stelli - wkrótce wystawa w POLIN

Synagogi dawnej Polski na obrazach Stelli - wkrótce wystawa w POLIN - Shutterstock

Drewniane żydowskie bożnice w polskich miasteczkach są tematem obrazów słynnego nowojorskiego artysty Franka Stelli, które wraz z przedwojenną dokumentacją architektoniczną Politechniki Warszawskiej znajdą się na wystawie w Muzeum POLIN.

Na początku przyszłego roku, od 19 lutego do 20 czerwca w Muzeum POLIN zagości wystawa dzieł Franka Stelli, zaliczanego do czołówki artystów XX wieku – poinformowali PAP organizatorzy wydarzenia z Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN.
REKLAMA

Oprócz niezwykłych prac nowojorskiego twórcy, określanych przez kuratora wystawy Artura Tanikowskiego jako reliefy, przedstawiona będzie również historia ich powstania; jak to się stało, że nieistniejące już, zniszczone przez niemieckich nazistów obiekty żydowskiej architektury sakralnej zainspirowały amerykańskiego klasyka współczesnego malarstwa.

Otóż bezpośrednią inspiracją – jak wyjaśnił w rozmowie z PAP Artur Tanikowski – "stała się książka polskich architektów Kazimierza i Marii Piechotków poświęcona drewnianym synagogom, która wpadła w ręce Franka Stelli". - Zafascynowany pięknem żydowskich bożnic Stella rozpoczął na początku lat 70. XX wieku pracę nad cyklem "Polskich miasteczek" (Polish Village series). Każde ze swych dzieł autor zatytułował nazwą miasteczka, w którym znajdowała się drewniana synagoga – powiedział kurator.

Na wystawie zaprezentowane będą nie tylko wybrane reliefy ze wspomnianego cyklu, ale także przedwojenne zdjęcia i rysunki pomiarowe synagog, powstałe w ramach inwentaryzacji przeprowadzanej przez Zakład Architektury Polskiej Politechniki Warszawskiej, z którym Piechotkowie ściśle współpracowali.

Autorem wielu fotografii jest Szymon Zajczyk – żydowski inwentaryzator i historyk sztuki, który zginął w getcie warszawskim.

Pokazane będą kolejne etapy pracy Franka Stelli nad „Polskimi miasteczkami”: rysunki przygotowawcze i wymiarowe, drewniane monochromatyczne modele reliefów, malowane makiety z tektury, wreszcie wieńczące proces – malowane reliefy wielkoformatowe.

Wystawa "Frank Stella i synagogi dawnej Polski" to - według Tanikowskiego - unikatowa okazja spotkania z osobowością, uznawaną powszechnie za jednego z najważniejszych amerykańskich artystów XX wieku.

- Jego prace znajdują się w największych muzeach sztuki współczesnej na całym świecie, a wystawiane na aukcjach – osiągają zawrotne ceny kilkunastu milionów dolarów. Frank Stella stał się legendą za życia – wciąż tworzy, a jego obrazy zachwycają kolejne pokolenia miłośników sztuki – podkreślił kurator.

Wystawa "Frank Stella i synagogi dawnej Polski", której współorganizatorami są Politechnika Warszawska, Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, będzie prezentowana w Muzeum POLIN w Warszawie od 19 lutego do 20 czerwca 2016 roku.

...

Cenne. To w koncu glowny nurt zycia Izraela w tych latach.